Tái sử dụng và Tái chế gỗ – Dự án cộng đồng của học sinh Trung học Maya tại Xưởng Mộc Mira

THÔNG TIN CHUNG

Trong năm học 2024 – 2025, dự án thuộc chương trình học tập thực tế của học sinh Trung học Maya tại Xưởng Mộc Mira lấy chủ đề “Tái sử dụng và tái chế gỗ”.

Đây là dự án kết hợp giữa mục đích kinh tế và mục đích cộng đồng. Trong đó, học sinh dự án sẽ thiết kế, sản xuất và bán các sản phẩm từ gỗ tái chế, và sử dụng quỹ này cho hoạt động từ thiện đến các điểm trường khó khăn và truyền thông thông điệp ý nghĩa về tái chế, truyền cảm hứng cho cộng đồng nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.

HÀNH TRÌNH DỰ ÁN

I. Khởi tạo dự án

Xác định và phân tích vấn đề

“Hàng năm, có hàng triệu hecta rừng bị chặt phá để lấy gỗ trang trí, phục vụ nhu cầu về đồ gỗ nội thất. Có những sản phẩm còn sử dụng tốt nhưng nhiều người vẫn chọn thay thế vì không đáp ứng được nhu cầu về công năng, thẩm mĩ, dẫn đến khai thác gỗ quá đà, ảnh hưởng đến số lượng rừng và gây những hậu quả nghiêm trọng như ô nhiễm, sạt lở, hạn hán,… Dự án của chúng con hướng tới tuyên truyền về việc những sản phẩm gỗ cũ hoàn toàn có thể tái sản xuất thành những vật dụng mang tính ứng dụng cao mà vẫn đẹp về thẩm mĩ” – Một học sinh Trung học Maya tại Xưởng Mộc Mira chia sẻ về ý tưởng của Dự án “Tái sử dụng và tái chế gỗ”.

Từ quan sát các khu vực quanh trường Maya và tìm hiểu thông tin trên mạng Internet, học sinh Xưởng Mộc Mira nhận thấy thực trạng các bãi rác gỗ xuất hiện ngày càng nhiều, trong khi đó lượng gỗ khai thác mới từ rừng liên tục tăng nhanh để đáp ứng nhu cầu sử dụng của cộng đồng. Bên cạnh đó, trong quá trình tìm kiếm ý tưởng cho dự án, nhóm được truyền cảm hứng từ những video trên các kênh về làm đồ gỗ từ gỗ tái chế của nước ngoài.

Từ đó, lấy trọng tâm từ vấn đề “Nhu cầu khai thác gỗ tăng cao khiến diện tích rừng giảm nhanh”, nhóm tiến hành nghiên cứu và phân tích sâu hơn từ gốc rễ của thực trạng này, thông qua mô hình Cây Vấn Đề.

Theo đó, theo nhóm học sinh, nguyên nhân dẫn đến tình trạng khai thác gỗ mới nhiều bao gồm:

• Tốc độ đô thị hoá tăng nhanh
• Quản lý khai thác gỗ chưa hiệu quả dẫn đến tình trạng khai thác gỗ trái phép
• Quan điểm và thói quen tiêu dùng hiện đại, chuộng đi theo xu hướng
• Chặt phá rừng để lấy gỗ làm chất đốt
• Đồ gỗ cũ/ hỏng chưa được tái chế và tái sử dụng đúng cách
• Xu hướng xây dựng mới chuộng sử dụng gỗ tự nhiên

Vấn đề này có thể dẫn đến những hệ quả nghiêm trọng hơn như:

• Cạn kiệt tài nguyên gỗ
• Ô nhiễm môi trường
• Mất đa dạng sinh học
• Mất mỹ quan, ảnh hưởng đến cuộc sống con người
• Giảm sức khoẻ cộng đồng, phát sinh bệnh tật
• Tăng khả năng cháy nổ
• Tăng nguy cơ lũ lụt, sạt lở, xói mòn đất
• Thay đổi dòng chảy của nước
• Góp phần gia tăng biến đổi khí hậu

Xác định mục đích & mục tiêu

Trước vấn đề đặt ra, nhóm dự án đã cùng nhau thảo luận về những công việc mà mình có thể làm để giảm lượng khai thác gỗ mới từ rừng, với điều kiện phù hợp với nguồn lực và khả năng của xưởng. Từ đó, nhóm đưa ra 02 mục tiêu cụ thể, bao gồm:

• Thu gom, tái sử dụng và tái chế đồ gỗ cũ/ hỏng để cho ra đời những sản phẩm gỗ tái chế có giá trị sử dụng cao và đảm bảo về mặt thẩm mỹ
• Quảng bá, truyền thông, hướng dẫn lắp ráp, sản xuất để dịch chuyển thói quen tiêu thụ gỗ của người tiêu dùng

Với những nỗ lực ấy, nhóm hy vọng có thể giảm số lượng và kích thước của các bãi rác gỗ, giảm lãng phí tài nguyên, góp phần bảo vệ môi trường, nguồn đất & nước và nâng cao sức khoẻ cộng đồng.

II. Lập kế hoạch

Timeline hoạt động

Với mục đích và mục tiêu cụ thể, nhóm dự án tại Xưởng Mộc Mira đã cùng nhau xây dựng một kế hoạch hoạt động theo các mốc thời gian. Theo đó, dự án sẽ được chia thành 02 chặng chính:

• Chặng 1: Nghiên cứu, sản xuất và bán các sản phẩm chất lượng từ gỗ tái chế để thu được quỹ hoạt động cho dự án
• Chặng 2: Tổ chức hoạt động từ thiện tặng đồ dùng gỗ cho các điểm trường khó khăn, đồng thời triển khai mạnh các hoạt động truyền thông, lan toả đến cộng đồng tầm quan trọng của việc tái chế và tái sử dụng gỗ.

Kế hoạch nhân sự

Trước khi bước vào giai đoạn thực hiện dự án, nhóm học sinh Xưởng Mộc Mira thống nhất xây dựng các nhóm chức năng với nhiệm vụ cụ thể, nhằm chuyên môn hoá công việc hiệu quả. Mỗi thành viên được tự đăng ký vào nhóm mình yêu thích, có thế mạnh hoặc mong muốn được trải nghiệm.

• Nhóm Sản xuất & Thiết kế: trực tiếp tham gia thiết kế và làm sản phẩm từ gỗ tái chế. Đây là nhóm hoạt động liên tục từ đầu đến cuối dự án và là nhóm duy nhất có sự tham gia của 100% thành viên, đảm bảo ai cũng đều có những đóng góp liên tục cho dự án của mình
• Nhóm Quản lý: chịu trách nhiệm kiểm soát và điều phối các công việc và hoạt động, được dẫn dắt bởi các thành viên lớn nhất trong nhóm, đã có kinh nghiệm hoạt động tại Xưởng Mộc trong những năm học trước đó
• Nhóm Truyền thông: phụ trách xây dựng nội dung truyền thống, lan toả thông tin và thông điệp ý nghĩa của dự án đến với cộng đồng
• Nhóm Tài chính: kiểm soát các khoản thu chi, quản lý quỹ và cân đối ngân sách sao cho hoạt động của dự án diễn ra xuyên suốt và đúng kế hoạch

Kế hoạch tài chính

Bám sát vào kế hoạch hoạt động với 02 chặng chính, nhóm Tài chính của dự án đã lập bảng ngân sách dự trù và lên kế hoạch quản lý thu – chi cho các hoạt động ở cả 2 chặng.

Theo đó, ở chặng đầu tiên của dự án, dựa trên những tính toán ban đầu về số lượng và giá trị sản phẩm, và căn cứ vào mức độ đón nhận dự kiến của thị trường, nhóm đặt mục tiêu thu được số tiền lãi ít nhất 10 triệu.

Ở giai đoạn II của dự án, số tiền này sẽ được chia thành các quỹ hoạt động tương ứng với từng mục tiêu như Quỹ tái đầu tư, Quỹ từ thiện, Quỹ truyền thông, Quỹ chi trả nhân công. Để có đủ nguồn tiền vận hành và phát triển dự án, nhóm cũng đang tính toán đến việc kêu gọi thêm vốn tài trợ từ nhà trường.

Kế hoạch truyền thông

Theo Timeline dự án năm nay, các hoạt động truyền thông của dự án sẽ bắt đầu triển khai từ chặng II, tức học kỳ II của năm học.

Theo kế hoạch đề xuất bởi nhóm Truyền thông của dự án, để lan toả thông điệp về tái chế và tái sử dụng gỗ rộng rãi đến cộng đồng, nhóm sẽ sử dụng các kênh truyền thông bao gồm:

• Facebook Fanpage để liên tục cập nhật và chia sẻ thông tin liên quan đến dự án
• Tham gia các cộng đồng uy tín trên các nền tảng xã hội và chủ động chia sẻ thông tin về dự án
• Tổ chức các workshop cộng đồng mở dành cho công chúng

Để triển khai những kế hoạch trên, nhóm cũng đặt ra mục tiêu trau dồi kiến thức về truyền thông và học các kỹ năng chụp ảnh, quay – dựng video và viết bài để xây dựng những nội dung hấp dẫn, thu hút sự chú ý của nhiều người.

III. Thực hiện

Học kỹ năng nghề Mộc

Bước vào dự án năm nay, đa số các thành viên tại Xưởng Mộc Mira đều chưa có nhiều kỹ năng về nghề mộc. Vì vậy, trong thời gian đầu của dự án, các bạn đã dành thời gian học kiến thức cơ bản về…. và cách sử dụng các loại máy móc tại Xưởng với thầy cô giáo chuyên gia. Đây là nền tảng để nhóm dự án chuẩn bị cho giai đoạn nghiên cứu, thiết kế và sản xuất các sản phẩm gỗ để bán tại sự kiện Hội Làng Maya.

Thiết kế và sản xuất sản phẩm

Với những kiến thức và kỹ năng cơ bản về nghề Mộc, nhóm học sinh bắt tay vào thiết kế và sản xuất các sản phẩm gỗ tái chế đầu tiên cho chặng I của dự án.

Theo đó, dựa trên năng lực, tài nguyên của xưởng và nhu cầu từ thị trường, các thành viên thống nhất triển khai 03 dòng sản phẩm, bao gồm:

• Đồ decor nội thất – là nhánh ghi nhận lượng tiêu thụ nhiều các sản phẩm gỗ có kích thước từ nhỏ đến trung bình
• Giáo cụ học tập – với mong muốn tận dụng lợi thế có sẵn từ việc các lớp Tiểu học Maya sử dụng nhiều giáo cụ, giúp nhóm dự án có mô hình tham khảo và tiền đề thuận lợi để thiết kế sản phẩm. Bên cạnh đó, giáo cụ học tập cũng là sản phẩm đang được thị trường ưa chuộng, đặc biệt là khi đối tượng bán hàng mà dự án hướng tới là phụ huynh
• Đồ chơi gỗ – đây là sản phẩm thông dụng, cho phép sáng tạo và có sức thu hút lớn đối với cả trẻ em và cha mẹ có nhu cầu mua sắm cho con

Về nguồn gỗ tái chế, nhóm cùng các thầy cô giáo tại xưởng khảo sát, chọn lọc, thu thập và xử lý những miếng gỗ không còn dùng đến mà vẫn có giá trị sử dụng tại các khu vực quanh trường Maya, các chợ đồ gỗ cũ, các gia đình và các nguồn gỗ chất lượng khác trên địa bàn thành phố.

Workshop “Làm đồ nội thất decor gia đình từ gỗ tái chế”

Tháng 10/2024, trong chuỗi sự kiện “Góp một tiếng nói về đổi mới giáo dục” do Maya đồng hành cùng các nhà giáo dục tiến bộ tổ chức tại Trung tâm văn hoá Cộng Xưởng, nhóm học sinh tại Xưởng Mộc Mira đã tổ chức thành công Workshop cộng đồng đầu tiên với chủ đề “Làm đồ nội thất decor gia đình từ gỗ tái chế”.

Để chuẩn bị cho buổi Workshop quan trọng này, với vai trò là những người điều phối và dẫn dắt chính cho sự kiện, nhóm dự án đã dành nhiều tuần lễ để lên kế hoạch nội dung, chuẩn bị nguyên vật liệu, dụng cụ và phân công công việc cụ thể cho từng thành viên trong nhóm. Theo đó, nhóm thống nhất rằng mỗi thành viên dự án sẽ phụ trách trực và hướng dẫn khách tham gia tại một công đoạn cụ thể trong quá trình làm sản phẩm.

Với sự chuẩn bị kĩ lưỡng và chu đáo, vào ngày diễn ra Workshop, nhóm đã đón rất nhiều lượt khách tham gia, bao gồm cả phụ huynh, học sinh và các bạn trẻ quan tâm đến nghề Mộc và hoạt động tái chế – tái sử dụng gỗ. Tại đây, các thành viên đã tự tin chia sẻ về dự án cộng đồng năm nay, truyền cảm hứng đến mọi người về tầm nhìn và thông điệp ý nghĩa về tái chế, tái sử dụng gỗ mà nhóm đang hướng đến.

Để bắt đầu hoạt động trải nghiệm, nhóm hướng dẫn khách tham gia quy trình sản xuất một sản phẩm từ gỗ tái chế và trực tiếp hỗ trợ để ai cũng có thể tự tay sản xuất một giá treo đồ trong nhà với tính ứng dụng cao và hình thức đẹp mắt.

Không chỉ là một trải nghiệm làm gồ gỗ với sản phẩm mang về, workshop này của các bạn học sinh Xưởng Mộc Mira đã lan toả thông điệp về việc sử dụng gỗ tái chế cũng có thể tạo nên những sản phẩm đẹp, có độ bền và giá trị sử dụng tốt trong đời sống hàng ngày.

“Một trong những điều khiến mình ấn tượng nhất ở các bạn học sinh trong quá trình chuẩn bị và triển khai Workshop là tinh thần phối hợp và nâng đỡ nhau khi làm việc để hướng đến mục tiêu chung. Theo kế hoạch, mỗi thành viên sẽ phụ trách trực tại một khâu của workshop, nhưng khi triển khai trên thực tế, phát sinh vấn đề rằng khách tham quan tập trung rất đông vào những khâu sản xuất đầu tiên. Nhận thấy tình trạng này, nhóm Quản lý đã ngay lập tức điều phối và các thành viên sẵn sàng linh hoạt đổi vị trí, trợ giúp cho các thành viên đang trực ở các bước đầu. Mặc dù không được chuẩn bị trước, các bạn vẫn vui vẻ, nhiệt tình và sẵn sàng thực hiện công việc phát sinh.” – Cô Diệu Linh – Admin tại Xưởng Mộc Mira chia sẻ.

—

Hành trình dự án của nhóm học sinh tại Xưởng Mộc Mira sẽ liên tục được cập nhật trong bài đăng này. Mời cha mẹ cùng theo dõi.