Trong Học kì I năm học 2025-2026, các bạn học sinh Tiểu học Maya khối Lower Elementary đã tham gia dự án “Sản xuất Đèn bàn bằng gỗ tái chế” tại Xưởng Mira Woodshop – nơi những thanh gỗ tưởng chừng đã bị loại bỏ được “hồi sinh” thành sản phẩm có giá trị sử dụng và ý nghĩa xã hội.
Mục tiêu chính của dự án bao gồm:
- Rèn luyện bộ năng lực qua quy trình sản xuất và học tập thực tế, bao gồm: Khả năng Tự định hướng học tập, Tư duy phản biện, Giao tiếp, Cộng tác, Sáng tạo và Đạo đức.
- Hoàn thành 22 sản phẩm đèn bàn từ gỗ tái chế và kinh doanh gây quỹ tại các sự kiện của trường Maya, với 100% lợi nhuận sẽ chuyển vào quỹ Dự án cộng động mang hệ vận động đến với các em mầm non vùng khó của các anh chị khối Trung học tại Xưởng Mira.
- Giúp học sinh hiểu giá trị của tái sử dụng – tái chế và hạn chế lãng phí
- Tạo môi trường để các em trải nghiệm quá trình lao động thật
Trong chương trình học ở Maya, học sinh Tiểu học dành 2,5h – 3h mỗi tuần để tham gia vào các Dự án thực tế tại một trong các Xưởng thực hành tuỳ chọn trên các lĩnh vực Nghệ thuật, Nông nghiệp, Tự động hoá, Mộc, Thủ công và Nấu ăn. Tại mỗi Xưởng, các em được học kiến thức, kĩ năng về từng lĩnh vực, được lao động để tạo ra sản phẩm và sử dụng chúng để kinh doanh, hoặc hỗ trợ cho các sự kiện/dự án cộng đồng.
Chương trình Dự án thực tế giúp học sinh:
1. Phát triển toàn diện bộ năng lực quan trọng cho đời sống, bao gồm:
- Meta Learning (Năng lực tự học): đặt mục tiêu, lập kế hoạch, thích ứng, theo dõi, đánh giá, phản tư liên tục
- Ethics (Đạo đức): ý thức về trách nhiệm, thể hiện sự cảm thông, đóng góp cho các nhóm/cộng đồng
- Critical Thinking (Phản biện): nhận diện, làm rõ thông tin, cân nhắc các lựa chọn để đưa ra quyết định
- Creativity (Sáng tạo): tìm kiếm và hiện thực hóa ý tưởng mới, nhận diện các giới hạn, phát triển gu thẩm mĩ và phong cách
- Communication (Giao tiếp): đặt câu hỏi và lắng nghe tích cực, tự tin diễn đạt thông điệp một cách rõ ràng
- Collaboration (Cộng tác): nhận và chia sẻ trách nhiệm với người khác, giải quyết xung đột đơn giản, phản hồi tích cực và hỗ trợ lẫn nhau.
2. Xây dựng niềm tin nội tại và thấu hiểu giá trị của lao động:
Các dự án cho phép học sinh vận dụng kiến thức và kỹ năng để tạo ra sản phẩm mang lại giá trị sử dụng thực tế. Khi những sản phẩm này được trưng bày hoặc bán tại các sự kiện, các em nhận được sự công nhận cho thành quả lao động của mình. Điều này giúp xây dựng lòng tin nội tại vào vai trò và giá trị của bản thân.
Bên cạnh đó, thông qua việc quan sát bạn bè tại các xưởng, các em hiểu được cách xã hội vận hành khi mỗi cá nhân đều đóng góp một phần công sức của mình để tạo nên giá trị chung.
3. Định hình bản sắc và giá trị
Hệ thống Xưởng thực hành đại diện cho các lĩnh vực nghề nghiệp khác nhau cho học sinh cơ hội khám phá sở thích và thế mạnh của mình, từ đó trả lời cho câu hỏi: Mình thích làm việc trong lĩnh vực nào? Mình có thật sự phù hợp với lĩnh vực này hay không?
Đây là nền tảng quan trọng khi các em bước vào chương trình Học qua dự án ở cấp Trung học, khi các em bắt đầu khởi xướng, vận hành hoặc quản lý những dự án với quy mô lớn hơn.
HÀNH TRÌNH DỰ ÁN
Khởi tạo dự án
Dự án khởi động bằng câu chuyện đầy cảm hứng về “Gỗ cũ có thể hồi sinh”, gieo vào tâm trí các em ý thức về giá trị của tái chế và hạn chế lãng phí. Sau khi cùng nhau xây dựng và cam kết tuân thủ Quy tắc An toàn nghiêm ngặt trong Xưởng Mira Wood Workshop, thử thách thực tế được đặt ra: sản xuất những chiếc Đèn bàn mini hoàn chỉnh, an toàn, từ đó bán gây quỹ cho dự án cộng đồng của các anh chị học sinh Trung học.
Ở giai đoạn đầu, các em cùng nhau phân tích cấu tạo của một chiếc Đèn bàn mini mẫu của thầy giáo. Cân nhắc với trình độ và năng lực sản xuất của Xưởng, các em xác định rõ số lượng mong muốn sản xuất cho cả học kỳ là 22 chiếc đèn bàn. Đây là bước đầu tiên giúp các em đặt mục tiêu, xác định rõ công việc và tự chịu trách nhiệm cho hành trình học tập – làm việc của mình.
Lập kế hoạch và chuẩn bị công cụ
Trước khi bắt đầu sản xuất, các em được học cách lập bảng kế hoạch. Lớp học dự án được chia thành các nhóm nhỏ, trong đó các thành viên được lựa chọn tham gia nhóm dựa trên khả năng và sở thích, tự phân công vai trò cụ thể như đo, cưa, chà nhám. Từ kế hoạch này, các em cũng hệ thống hoá các hoạt động thành một Timeline cụ thể để kiểm soát tiến độ hoạt động trong cả học kì.
Đặc biệt, toàn bộ học sinh trong Xưởng được trang bị kiến thức chuyên sâu về An toàn lao động tại từng khu vực trong xưởng, cùng với kĩ năng sử dụng các công cụ chuyên dụng như cưa tay và máy khoan. Các em cũng được trang bị đầy đủ dụng cụ, đồ bảo hộ, khu vực làm việc. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng này là nền tảng vững chắc để các em tự tin bước vào khâu sản xuất thực tế.
Sản xuất và cung ứng
Đây là giai đoạn các em trực tiếp biến ý tưởng trên giấy thành hiện thực. Với trang phục và các thiết bị bảo hộ an toàn, học sinh bắt đầu bước vào quy trình sản xuất. Các em học và rèn luyện cách đọc bản vẽ chi tiết, lựa chọn các loại gỗ tái chế, và sau đó trực tiếp đo, cưa, khoan chi tiết, áp dụng các kiến thức, quy tắc đã được học.
 |
 |
Đây là lúc khó khăn xuất hiện. Lực tay còn yếu khiến đường cưa dễ bị xiên, mũi khoan dễ bị lệch. Để khắc phục, các em thảo luận lại với nhau để chia lượt khoan cho phù hợp với khả năng của mỗi thành viên, và nhờ sự trợ giúp của bạn bè, thầy cô khi cần. Để mỗi chi tiết được hoàn thiện tốt nhất, các em phải liên tục kiểm tra sau mỗi bước và so sánh với sản phẩm mẫu đã được cung cấp để nắm được mình còn thiếu ở đâu, cần thêm điều gì. Sự kiên trì thể hiện rõ nhất ở công đoạn chà nhám, khi các em phải dùng lần lượt các loại giấy nhám 150 – 240 – 400 để bề mặt gỗ đạt đến độ mịn mong muốn, đảm bảo an toàn, tránh gây trầy tay.
Sau khi các chi tiết khung đèn đã mịn màng và được sơn sấy, các em tiến hành lắp ráp thử thành sản phẩm hoàn chỉnh, tinh chỉnh kích thước và độ khít một cách cẩn thận trước khi lắp điện để hoàn thiện sản phẩm.
 |
 |
Song song với quá trình sản xuất, các nhóm được làm quen với kiến thức về kinh tế – tài chính thông qua việc cùng nhau thảo luận để tính toán chi phí nguyên vật liệu, tiền lương của mỗi thành viên dựa trên mức độ đóng góp cho dự án và giá sản phẩm dự kiến. Sau khi trừ đi các chi phí, lợi nhuận nhu được từ việc bán sản phẩm sẽ chuyển vào Quỹ dự án của các anh chị học sinh Trung học để xây dựng hệ vận động cho các em nhỏ vùng cao.
Đến thời điểm tháng 12/2025, toàn bộ học sinh Lower Elementary tại Xưởng đã hoàn thành cưa, khoan, chà nhám và sơn sấy thành công. Các em đang dần hoàn thiện toàn bộ chi tiết của đèn – với độ chính xác được nâng cao hơn qua từng buổi, đòi hỏi các em phải phối hợp thật nhịp nhàng để kịp cho ra sản phẩm trước sự kiện Hội Làng để gây quỹ.
Học sinh học gì từ dự án Sản xuất đèn bàn từ gỗ tái chế?
Dự án Sản xuất đèn bàn từ gỗ tái chế là môi trường thực hành quý giá – nơi mỗi hoạt động đều được thiết kế để học sinh phát triển những năng lực quan trọng cho đời sống khi trưởng thành, theo Khung năng lực ME4C mà Maya đã xây dựng.
Năng lực Meta Learning
Là năng lực trang bị cho các em khả năng tư duy và kiểm soát quá trình học tập của mình trong bất cứ bối cảnh nào.
Năng lực này được rèn luyện khi các em được chủ động đặt mục tiêu cho dự án và cho từng buổi học, tự lập kế hoạch để đạt được mục tiêu đề ra.
Trong quá trình làm việc, các em được phản tư thông qua việc liên tục theo dõi Bảng thống kê hàng buổi, nhận diện các lỗi để tự điều chỉnh hoặc nhờ sự giúp đỡ để điều chỉnh, cũng như biết mình đã hoàn thành đến đâu và cần phải làm gì trong giai đoạn tiếp theo.
Với nhiều thành viên nhỏ tuổi, chưa từng tiếp xúc với các máy móc và công việc liên quan đến nghề Mộc, các em cũng học được cách thích nghi với lĩnh vực mới, cách làm việc mới trong môi trường học thật – làm thật của một dự án thực tế.
Đạo đức (Ethics)
Là năng lực giúp học sinh hiểu, nhận diện, đưa ra các quyết định đạo đức, thể hiện sự cảm thông với người khác và đóng góp cho nhóm và cộng đồng.
Trong môi trường xưởng sản xuất, năng lực này được củng cố thông qua việc học sinh được học và tuân thủ quy tắc an toàn nghiêm ngặt khi làm việc – thể hiện ý thức trách nhiệm với sự an toàn của bản thân và bạn bè.
Ngoài ra, các em được học và hiểu về thực trạng lãng phí gỗ trong xã hội, từ đó xây dựng ý thức về tái chế gỗ và trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc bảo vệ tài nguyên rừng và môi trường. Trong quá trình làm việc, các em tạo thói quen tự giác sắp xếp và dọn dẹp gọn gàng khu vực làm việc của mình sau mỗi buổi học, tôn trọng không gian chung.
Quan trọng nhất, toàn bộ lợi nhuận dự án sẽ dùng để gây quỹ cho dự án cộng đồng của các anh chị học sinh Trung học, mang hệ vận động bằng gỗ tái chế đến với học sinh trên vùng cao Sơn La. Từ đó, các em hình thành lòng thấu cảm và biết biến chúng thành những hoạt động thực tiễn và ý nghĩa.
Tư duy phản biện (Critical Thinking)
Là khả năng nhận diện, làm rõ thông tin và cân nhắc các lựa chọn để đưa ra quyết định chính xác và phản tư về lập luận và giả định của bản thân.
Trong dự án này, tư duy phản biện được học sinh Tiểu học Maya tích luỹ thông qua các hoạt động lựa chọn gỗ – trong đó các em học cách nhận biết những phần gỗ có thể dùng được, và loại bỏ những phần gỗ xấu, không có giá trị sử dụng để phục vụ cho quá trình sản xuất.
Trong quá trình làm việc, các em liên tục phải kiểm tra độ thẳng của đường cưa và độ chính xác của khoảng cách đo, so sánh với vật mẫu để sửa lỗi. Năng lực phản biện được thể hiện qua chính những câu hỏi tự vấn mà các em đặt ra: “Con đã đo đúng chưa?” hay “Sản phẩm có bị lệch không?”, từ đó điều chỉnh quy trình, hoạt động của mình để đạt được sản phẩm như ý.
Khả năng sáng tạo (Creativity)
Là khả năng tìm kiếm và hiện thực hóa ý tưởng mới, đồng thời phát triển phong cách cá nhân và gu thẩm mỹ.
Trong dự án, dù phải tuân theo bản vẽ chi tiết, các em vẫn có không gian cho sáng tạo thể hiện qua sự linh hoạt trong điều chỉnh chi tiết để lắp ráp vừa vặn với khung. Năng lực này còn được thể hiện khi các em dám thử nghiệm cách cưa mới với sự hướng dẫn của chuyên gia, và tìm ra giải pháp để đạt kết quả nhanh hơn, hiệu quả hơn.
Giao tiếp (Communication)
Giao tiếp là kỹ năng đặt câu hỏi, lắng nghe tích cực và tự tin diễn đạt thông điệp rõ ràng, phù hợp với người nghe.
Trong môi trường xưởng thực hành, các em làm việc và tương tác với nhau thông qua các hoạt động như trao đổi lượt cưa – khoan, giữ gỗ đúng vị trí,… Tất cả đều đòi hỏi các em phải giao tiếp liên tục với bạn bè thuộc nhiều độ tuổi, đến từ các lớp Tiểu học khác nhau. Trong quá trình ấy, việc nhờ sự trợ giúp của thầy cô khi gặp những vướng mắc cũng rèn luyện cho các em cách giao tiếp chủ động.
Cộng tác (Collaboration)
Là năng lực giúp các em nhận và chia sẻ trách nhiệm, tiếp nhận phản hồi, giải quyết xung đột đơn giản và hỗ trợ lẫn nhau.
Tinh thần cộng tác được xây dựng rõ nhất khi các em được chia việc theo khả năng: có bạn đo đạc, bạn cưa gỗ, bạn chà nhám. Quan trọng hơn, khi khó khăn xuất hiện, các em luôn sẵn sàng hỗ trợ các bạn của mình. Sự phối hợp và sẻ chia ấy giúp các em hoàn thành tốt công việc của mình và đạt được mục tiêu chung.
Bên cạnh các năng lực thuộc Khung ME4C, dự án còn mang lại những giá trị vô hình khác như xây dựng sự tự tin nội tại và giúp các em hiểu về giá trị của lao động. Từ việc tự tay biến gỗ cũ thành sản phẩm hữu dụng, các em đã thấm thía giá trị của mồ hôi, công sức và niềm tự hào khi sản phẩm của mình được hoàn thành, có giá trị sử dụng và mang đến ý nghĩa cho những người cần.
Dự án “Sản xuất đèn bàn từ gỗ tái chế” của học sinh Lower Elementary tại Xưởng Mira Wood Workshop không chỉ dạy các con làm ra một chiếc đèn, mà quan trọng hơn là tích luỹ những bài học thực tế về năng lực, kĩ năng, niềm tin, ý thức trách nhiệm và sự đồng cảm, yêu thương.
