Kỷ luật trong lớp học Montessori (Phần 1/2)

Phần thứ nhất: KỶ LUẬT LÀ GÌ VÀ LÀM THẾ NÀO ĐỂ TRẺ EM ĐẠT ĐƯỢC NÓ

“Một đứa trẻ vô kỷ luật bước vào kỷ luật bằng cách hợp tác làm việc với mọi người, và trẻ không bị quy là một đứa trẻ nghịch ngợm; theo đó, kỷ luật sẽ giống như một trải nghiệm học tập hơn là việc bị trừng phạt nếu được xử lý một cách thích hợp.”

– Maria Montessori-

Khi bạn nghĩ đến từ kỷ luật, trong đầu bạn hiện lên những hình ảnh nào? Nếu bạn lớn lên trong một môi trường giáo dục truyền thống, bạn có thể nghĩ đến việc ngồi yên ở bàn và chăm chú lắng nghe. Có lẽ bạn sẽ liên tưởng việc không có kỷ luật với những hậu quả tiêu cực như việc bị phạt, hoặc bị đưa lên văn phòng hiệu trưởng, hoặc bị gửi thư về gia đình.

Nói chung, khi chúng ta nghĩ về kỷ luật, chúng ta xem nó như một cái gì đó áp đặt lên chúng ta bởi những người khác. Từ điển tiếng Anh Oxford định nghĩa kỷ luật là Hướng dẫn thực hành đào tạo mọi người tuân thủ các quy tắc hoặc quy tắc ứng xử, sử dụng hình phạt để sửa chữa sự bất tuân.

Đây là định nghĩa của kỷ luật mà những người theo trường phái Montessori sẽ không bao giờ ủng hộ!

Quan niệm của chúng tôi về kỷ luật không phải là một trong những sự phục tùng thụ động, áp đặt của người lớn, mà là một sự chủ động, có chủ đích.

Như Tiến sĩ Montessori đã nói,

“Trong hệ thống của chúng tôi, rõ ràng chúng tôi có một khái niệm khác về kỷ luật. Các kỷ luật chúng tôi đang tìm kiếm là kỷ luật tích cực. Chúng tôi không tin rằng một người có kỷ luật khi họ im lặng một cách giả tạo như một người câm và bất động như một người bại liệt. Một người như vậy không phải có kỷ luật mà là bị cấm đoán. Chúng tôi cho rằng một cá nhân có kỷ luật khi họ là chủ nhân của chính mình và do đó, họ có thể kiểm soát bản thân khi họ phải tuân theo quy luật của cuộc sống.”

(Khám phá về đứa trẻ, trang 50)

Mục tiêu của chúng tôi, ở Montessori, không phải là sự vâng lời mà là sự tự giác. Đó là lý do tại sao chúng tôi không sử dụng các hình thức phạt ngồi ghế, biểu đồ hành vi được mã hóa màu sắc, rương kho báu hoặc các phần thưởng và hình phạt khác để kiểm soát hành vi của học sinh. Tuy nhiên, khi phụ huynh ngó vào các lớp học Montessori của chúng tôi, những gì họ thấy là những học sinh đang làm việc bình tĩnh, yên bình và siêng năng.

Trong môi trường này, thường dễ dàng nhận ra một đứa trẻ mới: bé là người lang thang, đi từ đây đến đó, ngắt lời các bạn cùng lớp, nói chuyện ồn ào, va vào kệ và giá giáo cụ. Tuy nhiên, chỉ trong một vài tháng, khi cha mẹ bé đến thăm trong chương trình “Ngày thứ tư cùng con” của chúng tôi, họ thấy bé ngồi ở bàn, tập trung vào công việc. Họ thấy bé đi bộ với tư thế đĩnh đạc. Họ nhận thấy cách bé sẵn lòng tuân thủ các quy tắc của lớp học, chẳng hạn như đi bộ thay vì chạy, xếp hàng nhanh chóng với hai tay ra sau lưng khi đến giờ ra sân chơi và nói với giọng nói nhỏ nhẹ, trầm lặng khi nói chuyện với các bạn.

Câu hỏi lớn là làm thế nào để trẻ em Montessori đạt được sự thay đổi hành vi rất rõ ràng này, trong vài tuần hoặc vài tháng?

Về cơ bản, chúng tôi xem kỷ luật tự giác là một tập hợp các kỹ năng mà trẻ thành thạo thông qua việc thực hành lặp đi lặp lại, có chủ ý, trong một môi trường được chuẩn bị kỹ lưỡng. Để trở nên tự kỷ luật, một đứa trẻ phải làm chủ tâm trí và cơ thể của mình, đồng thời hiểu và sẵn sàng tuân theo các quy tắc trong lớp, tôn trọng nhu cầu của mình và người khác. Trẻ làm như vậy bằng cách hành động tích cực trong môi trường của mình, không phải là người cư xử thụ động!

Trong bài đăng trên blog này, bạn sẽ tìm thấy các nguyên tắc chính mà chúng tôi sử dụng trong các lớp học tiểu học Montessori của chúng tôi để giúp học sinh đạt được sự tự giác; Phần 2 của loạt bài này sau đó đưa ra các ví dụ cụ thể về cách chúng tôi xử lý các vấn đề liên quan đến kỷ luật.

Đạt được sự tập trung: Làm chủ sự kiểm soát tâm trí

Nhiệm vụ đầu tiên và quan trọng nhất mà một giáo viên của Montessori đã giải quyết với một học sinh mới là giúp trẻ tìm ra một hoạt động phù hợp, một điều gì đó thu hút đôi tay và tâm trí trẻ và cho phép trẻ quên đi những cảm xúc tiêu cực của mình trong niềm vui của sự tập trung. Thông thường, hoạt động này là thứ gì đó đơn giản, như rót nước từ bình này sang bình khác, hoặc giải một câu đố trong đó trẻ sẽ đặt mười hình trụ có chiều rộng khác nhau vào các lỗ thích hợp của chúng. Luôn luôn, đó là một hoạt động gắn kết bàn tay và tâm trí, một cái gì đó cho phép trẻ lặp lại một chuyển động vật lý và đặt nó dưới sự kiểm soát ý chí của mình.

Tiến sĩ Montessori đã quan sát thấy rằng kỷ luật tự giác và hành vi tốt hơn (cái mà bà gọi là Bình thường hóa)

“luôn luôn xuất hiện thông qua việc tập trung vào công việc. Để làm được điều này, chúng ta phải cung cấp các động cơ hoạt động cho trẻ và đảm bảo rằng nó đủ kích thích và phù hợp với sở thích của trẻ đến mức khơi dậy sự tập trung cao độ ở trẻ. Một điều cốt yếu là nhiệm vụ khơi dậy sự quan tâm đến mức nó thu hút toàn bộ tính cách của trẻ.”

Khi chúng ta thấy một đứa trẻ mới kết nối với một giáo cụ và lặp lại một hoạt động hàng chục lần, chúng ta biết rằng mình đang đi đúng hướng để có được sự biến đổi khiến cha mẹ trẻ có thể kinh ngạc! Đó là lý do tại sao chúng tôi đảm bảo trẻ em nhận được nhiều bài học cá nhân, từ đó chúng có thể khám phá các giáo cụ mà mình thích. Đó là lý do tại sao chúng tôi cung cấp thời gian dài, không bị gián đoạn cho trẻ thực hiện công việc mà trẻ chọn thay vì làm gián đoạn sự tập trung của trẻ em để tham gia các lớp học chuyên môn do người lớn lãnh đạo như nghệ thuật hoặc âm nhạc. Đó là lý do tại sao chúng tôi làm việc chăm chỉ để giúp trẻ em lựa chọn công việc, thay vì giao việc đó bởi vì chỉ có điều gì mà bản thân trẻ thấy hấp dẫn mới có thể khiến trẻ lặp lại một hoạt động và đạt được sự thành thạo.

Trái ngược với giáo dục truyền thống, nó khuyến khích đứa trẻ chỉ cần chú ý, chúng tôi hướng đến sự tập trung từ bên trong. Nó cần phải bắt đầu với một thứ gì đó mà bản thân trẻ thấy hấp dẫn! Chỉ sau khi đứa trẻ thực hành hướng tâm trí của mình vào thứ gì đó trẻ thấy hấp dẫn, thì nó mới có thể hướng sự chú ý của mình một cách tự nguyện về phía thứ đó, chẳng hạn như bài dạy của giáo viên ở trường tiểu học.

Chuyển động có mục đích: Làm chủ cơ thể

Ngoài việc chỉ đạo và tập trung tâm trí, để trở nên kỷ luật, trẻ còn phải học cách kiểm soát cơ thể. Một lần nữa, những gì phải làm là không nói với trẻ về việc ngồi yên, hay không nên va vào mọi thứ, mà là để cho trẻ hoạt động, khi cảm thấy thú vị trẻ sẽ có thể tự kiểm soát chuyển động của mình.

Giáo viên Montessori hỗ trợ sự phát triển khả năng tự kiểm soát này bằng cách chỉ cho trẻ chính xác cách tiến hành mỗi hoạt động hàng ngày. Tiến sĩ Montessori đã viết:

“Nếu chúng tôi chỉ cho trẻ chính xác cách làm một cái gì đó, thì sự chính xác này dường như giữ được sự quan tâm của trẻ. Điều kiện đầu tiên để có được sự hứng thú của trẻ là hoạt động phải có mục đích thực sự, tuy nhiên cách thức thực hiện chính đóng vai trò như một sự hỗ trợ giúp trẻ an tâm hơn trong nỗ lực thực hiện công việc, và do đó giúp trẻ tiến bộ. Trật tự và độ chính xác, theo chúng tôi thấy, là chìa khóa cho công việc tự phát trong trường.” (Trí tuệ thẩm thấu, trang 186)

Trong các lớp học của chúng tôi, chúng tôi cung cấp các hoạt động có mục đích, khuyến khích trẻ kiểm soát và tinh chỉnh các chuyển động cơ thể của mình. Khi một đứa trẻ đặt từ khối trụ có núm từ từ xuống bàn, cố gắng không phát ra âm thanh, trẻ đang thực hành vận động tinh với cơ bắp và khả năng thăng bằng của mình. Khi trẻ mang một bình nước di chuyển xung quanh kệ và thảm, trẻ sẽ tự kiềm chế bản thân để không chạy trong lớp. Khi trẻ múc đậu từ bát gốm này sang bát khác, trẻ tăng cường khả năng kiểm soát đôi tay của mình. Sự học hỏi và tiến bộ của trẻ đi với hàng chục hoạt động, thực hành tự phát mỗi ngày.

Giáo viên của chúng tôi hỗ trợ quá trình này bằng cách làm mẫu liên tục: Họ làm chậm chuyển động của họ khi đưa ra bài học, vì vậy đứa trẻ có thể nhìn thấy từng bước cẩn thận và có thể bắt chước. Họ nói ít, và thể hiện nhiều hơn, vì vậy đứa trẻ có thể tập trung vào chuyển động, và không bị phân tâm bởi các từ. Họ đưa ra những gì chúng ta gọi là các bài học về Lịch sự và Nhã nhặn, chẳng hạn như chỉ cho trẻ cách đi vòng quanh tấm thảm của một người bạn để không làm phiền công việc của bạn, hoặc yêu cầu một đứa trẻ thể hiện các kỹ năng của mình: “Susan, bạn có thể chỉ cho tôi cách bạn bê một chiếc ghế?”

Với sự luyện tập không ngừng này, trẻ trở nên duyên dáng hơn, sự vụng về của thời thơ ấu biến mất. Chúng tôi có thể nhìn thấy tâm trí trẻ kiểm soát dễ dàng cơ thể của trẻ hơn thông qua luyện tập hàng ngày!

Thực hành kỷ luật trong cộng đồng

Chỉ sau khi một đứa trẻ có thể kiểm soát một cách có chủ đích tâm trí và cơ thể của mình, chúng ta mới có thể mong đợi trẻ hành động theo các quy tắc cộng đồng của chúng ta. Như Tiến sĩ Montessori đã nói rất ngắn gọn,

“Làm thế nào chúng ta có thể mong đợi trẻ làm công việc của mình một cách cẩn thận và kiên nhẫn, nếu sự quan tâm và kiên nhẫn là một trong những món quà còn thiếu của trẻ? Nó giống như nói rằng “Bạn hãy đi thật duyên dáng!” với một người không có chân. Những phẩm chất như thế này chỉ có thể có được bằng thực tiễn, chứ không bao giờ bằng mệnh lệnh.” (Trí tuệ thẩm thấu, trang 209)

Một khi trẻ em đã tự làm chủ được mình, chúng trở nên khá háo hức tuân theo các quy tắc cộng đồng hợp pháp. Chúng tôi có các quy tắc bảo vệ quyền của người khác và điều đó không đặt ra những giới hạn không đáng có cho đứa trẻ.

Trong nhiều trường hợp, trẻ tự nhiên cần đến việc di chuyển, chạm vào mọi thứ, làm việc bằng tay, để khám phá bằng tất cả các giác quan. Trong một lớp học Montessori, môi trường và các quy tắc được thiết kế chính xác theo nhu cầu của ấy của trẻ.

Quan sát Tiến sĩ Montessori:

Những khuynh hướng mà chúng ta kỳ thị là xấu xa ở trẻ nhỏ từ ba đến sáu tuổi thường chỉ là những điều gây khó chịu cho người lớn khi chúng ta không hiểu được nhu cầu của chúng, chúng ta cố gắng ngăn chặn mọi chuyển động, mọi nỗ lực của trẻ để có được kinh nghiệm trên thế giới (bằng cách chạm vào mọi thứ, v.v.). Tuy nhiên, đứa trẻ có xu hướng tự nhiên, được dẫn dắt để phối hợp hoạt động của mình và để thu thập ấn tượng, đặc biệt là qua xúc giác, nên khi bị cấm đoán, chúng có xu hướng nổi loạn, chống đối và điều này thường bị quy kết là “hư”.

Điều đáng ngạc nhiên là khi sự chống đối biến mất, nếu chúng ta đưa ra đúng phương tiện để phát triển và để trẻ được tự do hoàn toàn, thì nổi loạn không còn lý do nào để tồn tại?” (Sổ tay của Tiến sĩ Montessori, trang 88)

Tất nhiên, một lớp học Montessori không phải là môi trường nơi không có quy tắc. Chúng tôi có những quy tắc để cho phép tự do trong một cộng đồng tích cực. Chúng tôi hy vọng trẻ sẽ nói chuyện nhỏ để người khác có thể tập trung. Chúng tôi yêu cầu trẻ đi bộ xung quanh thảm làm việc, thay vì chạy nhảy để không ảnh hưởng công việc của một đứa trẻ khác. Chúng tôi cho phép mỗi đứa trẻ chỉ có một hoạt động trong một khung thời gian để mọi người có thể có lượt dùng giáo cụ.

Kỷ luật tích cực này là mục tiêu của chúng tôi. Nó phát triển từ một đứa trẻ ngày ca ngf có khả năng làm chủ tâm trí và cơ thể của mình và sự háo hức của trẻ để đưa sự thành thạo này vào thực tế.

Mục tiêu của chúng tôi là đào tạo trẻ hoạt động, làm việc tốt chứ không phải bất động hay thụ động. Đối với tôi, dường như trẻ em rất kỷ luật khi chúng có thể di chuyển về một căn phòng theo cách hữu ích, thông minh và tự do, mà không làm bất cứ điều gì thô lỗ hoặc không có kế hoạch. (Khám phá về đứa trẻ, trang 54)

Chúng tôi hy vọng bạn đồng ý!