Trong năm học 2023 – 2024, dự án thực tế của các bạn học sinh THCS Maya tại Xưởng thủ công Mỡ là “Sản xuất đồ vải từ phương pháp nhuộm chàm tự nhiên”.
Đầu năm học, nhóm học sinh tại xưởng Mỡ nhận được một đơn đặt hàng Table runner (khăn trải bàn dài) từ nhà trường, với yêu cầu cụ thể là có màu sắc cùng tông với màu logo Maya. Tuy nhiên, nhóm dự án tìm hiểu được rằng may mặc là một trong những ngành gây ảnh hưởng nhiều đến môi trường. Vì vậy, các bạn muốn tìm cách để dự án kinh tế của mình sẽ hướng đến phát triển bền vững, theo mục tiêu #12 trong 17 mục tiêu phát triển bền vững SDG của UNDP – “Sản xuất và tiêu dùng có trách nhiệm”.
Cũng như các dự án thực tế khác của học sinh THCS, các bạn thực hiện dự án lần này với 4 bước: (1) Nghiên cứu và xác định mục tiêu; (2) Lập kế hoạch; (3) Thực hiện và Giám sát; và (4) Đánh giá dự án.
NGHIÊN CỨU & XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU
Phân tích các hướng đi
Sau khi nhận đơn đặt hàng sản xuất khăn trải bàn của nhà trường, các bạn học sinh THCS Maya tại Xưởng thủ công Mỡ đã cùng tổng hợp những cách xử lý vải, bao gồm thêu, in hình, dập hình, vẽ, nhuộm vải tự nhiên, nhuộm vải công nghiệp. Trong những lựa chọn này, nhóm cần tìm ra phương án đảm bảo chất lượng sản phẩm, phù hợp với năng lực sản xuất của xưởng và giảm tối thiểu tác động xấu đến môi trường và xã hội.
Các bạn chia thành nhóm nhỏ, cùng nhau nghiên cứu về từng cách xử lý vải và hệ thống lại các thông tin thành dạng mindmap, bao gồm về sự ra đời của mỗi phương pháp, cách chúng thay đổi theo thời gian, đặc điểm và những lưu ý quan trọng khi sản xuất.
Trong buổi thuyết trình và thảo luận tại xưởng, các bạn đã trình bày sơ đồ phân tích và so sánh các lựa chọn này. Mỗi loại hình có những ưu, nhược điểm khác nhau. Cuối cùng, nhóm đi đến kết luận: Nhuộm vải tự nhiên là lựa chọn phù hợp nhất với các tiêu chí của dự án.
Để đảm bảo màu sắc của sản phẩm đúng với yêu cầu của nhà trường, các bạn học sinh tiến hành thử nghiệm các phương pháp nhuộm:
- Nhuộm nóng từ nước hoa đậu biếc
- Nhuộm nóng từ hỗn hợp bắp cải tím và baking soda
- Nhuộm chàm (nhuộm lạnh)
 |
 |
Ở hai phương pháp đầu tiên, nhóm sử dụng hoa đậu biếc và cải tím từ vườn Lá Mây để pha dung dịch nhuộm, rồi tự thử nghiệm nhuộm trên vải ngay tại xưởng Mỡ. Mặc dù quá trình nhuộm không phức tạp nhưng chất lượng màu thu được lại không bền.
Đối với phương pháp nhuộm chàm, độ phức tạp của nó đòi hỏi các bạn phải tham khảo kiến thức và quy trình của chuyên gia trong nghề. Do đó, Xưởng tổ chức một buổi thực địa cho Nhóm để thu thập kiến thức và trải nghiệm thực tế về phương pháp nhuộm chàm.
Chuyến thực địa tìm hiểu về nhuộm chàm tự nhiên
Buổi thực địa của nhóm dự án xưởng Mỡ diễn ra tại Đu Đủ – một cơ sở nhuộm chàm tại Long Biên, Hà Nội.
Trước chuyến đi, các bạn đã có sự chuẩn bị kĩ lưỡng, bao gồm:
- Tự nghiên cứu những thông tin cơ bản về nhuộm chàm tự nhiên
- Xây dựng bảng hỏi để phỏng vấn chú chuyên gia trong chuyến đi thực địa
- Tự phân công các đầu việc cho thành viên nhóm như phỏng vấn, ghi chép, ghi âm, quay chụp
Tại xưởng Đu Đủ, nhóm đã lắng nghe chia sẻ của chú chuyên gia về đặc điểm của từng loại vải, màu sắc, nguyên liệu nhuộm, các vấn đề khi nhuộm và xử lý vải, cách nuôi thùng chàm, ưu nhược điểm của nhuộm chàm,… Buổi gặp gỡ diễn ra ngay tại xưởng nhuộm với rất nhiều nguyên liệu và sản phẩm thực tế minh họa. Điều này đã giúp các bạn có cơ hội quan sát, lắng nghe sâu hơn, và đặt câu hỏi trực tiếp khi có thắc mắc.
|
|
|
Như kế hoạch đã phân công từ trước, mỗi bạn đều tập trung vào nhiệm vụ của mình. Có bạn đặt câu hỏi, có bạn ghi chép vào bảng trả lời và sổ tay, có bạn quay video và ghi âm để có đủ tư liệu cho nhật trình dự án.
Đặc biệt, các bạn học sinh được tiếp xúc tận tay, cảm nhận mùi lên men đặc trưng của hỗn hợp bên trong thùng chàm, chứng kiến một số bước trong quy trình nhuộm vải. Khi trò chuyện với chú chuyên gia, một số bạn đã liên kết quy trình “nuôi” thùng chàm có nhiều điểm tương đồng với việc lên men sữa chua mà bạn đã từng thực hiện tại nhà.
 |
 |
Không chỉ còn là những kiến thức xa xôi từ trong sách vở, chuyến đi đã đưa những thông tin về nhuộm chàm trở nên gần gũi hơn, để các bạn có được sự tự tin trong giai đoạn tiếp theo của dự án.
Thử nghiệm “nuôi” thùng chàm
Trở về sau chuyến thực địa, nhóm dự án rút ra rằng thử thách lớn nhất nằm ở việc mặc dù nhuộm chàm cho ra sản phẩm có màu sắc đẹp với độ bền cao và rất ít ảnh hưởng đến môi trường, nhưng phương pháp nhuộm này lại khá phức tạp. Nó phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm và cảm nhận về độ “chín” của thùng chàm, thay vì có một công thức chính xác như nhuộm công nghiệp.
Không chùn bước, các bạn bắt tay vào nghiên cứu và thử nghiệm làm 3 thùng chàm đầu tiên, với sự hỗ trợ của thầy Doanh – chuyên gia về nuôi vi sinh từ xưởng Lá Mây Farm. Thầy hướng dẫn các bạn sử dụng các loại nguyên liệu như cám nông nghiệp, rỉ đường, nước, vôi, cao chàm và những lưu ý trong quá trình thử nghiệm làm thùng chàm.
Từ đó, mỗi ngày, tranh thủ giữa các giờ học thuật, các bạn ghé qua xưởng để đo nhiệt độ, kiểm tra bề mặt, độ PH và độ lắng để theo dõi quá trình vi sinh lớn lên.
Song song với đó, nhóm cũng tiến hành nhuộm thử vải với từng thùng, rồi quan sát độ lên màu và quá trình thay đổi màu theo thời gian để tìm ra lựa chọn tối ưu nhất.
Hiện tại, nhóm học sinh đang tiến hành giai đoạn thử nghiệm thùng chàm, dự kiến diễn ra trong 7 – 10 ngày. Nếu quá trình này thành công, nhóm sẽ chọn ra một thùng có chất lượng tốt nhất để tiến hành nhuộm sản xuất.
LẬP KẾ HOẠCH
Sau khi có định hướng về dự án học tập thực tế năm nay, các bạn học sinh Maya đã thảo luận để phát triển một kế hoạch chung, chia làm hai giai đoạn:
- Giai đoạn I (học kỳ I): thử nghiệm nhuộm vải
- Giai đoạn II (học kỳ II): sản xuất trên sản phẩm
Sau quá trình thử nghiệm nuôi thùng chàm, nhóm sẽ tiếp tục phát triển kế hoạch chi tiết cho từng hoạt động tiếp theo của dự án.
—————
Quá trình thực hiện dự án học tập thực tế của nhóm học sinh THCS Maya tại Xưởng thủ công Mỡ sẽ được cập nhật liên tục trong bài đăng này. Mời cha mẹ theo dõi và cổ vũ cho các bạn nhỏ!
———————————————————-
TRƯỜNG LIÊN CẤP SONG NGỮ MAYA
http://facebook.com/maya.school
Chuyến tham quan thực tế ảo: https://maya.edu.vn/vrtour
Tư vấn tuyển sinh: 0971508228
Làng Maya – Thôn Đồng Dâu, Tiến Xuân, Thạch Thất, Hà Nội